LEKCJA POLSKIEGO

 

 

  Kontrakt wychowawcy z klasą

 

 

 

• Co to takiego?

 

     Kontrakt wychowawcy z klasą to wewnętrzny klasowy dokument, który porządkuje pewne zasady ważne dla sprawnego  funkcjonowaniu grupy. Powinien być dostosowany do potrzeb konkretnej klasy  i przywoływany szczególnie wtedy, gdy w klasie zaistnieje sytuacja trudna.

 

• Dlaczego warto?

 

      Uczniowie, szczególnie gimnazjaliści, niechętnie przyjmują gotowe rozwiązania  i nierzadko wobec narzuconych z góry zasad przyjmują postawę buntowniczą. Wspólne wypracowanie kontraktu sprawia, że mają większe poczucie współdecydowania o tym,

co się dzieje w klasie i sprzyja podmiotowemu traktowaniu.  Wspólnie ustalone normy służą rozwojowi poczucia wspólnoty klasowej

i ochronie praw poszczególnych osób. Kontrakt buduje odpowiedzialność ucznia a z nauczyciela –wychowawcy zrzuca rolę lidera, który proponuje  gotowe rozwiązania. Podczas pracy nad kontraktem wychowawca ma lepszą możliwość poznania swoich uczniów

i ich oczekiwań. Sam także ma okazję wyrazić swoje oczekiwania.

 

• Czego powinien dotyczyć?

 

      Zagadnienia ujęte w kontrakcie będą zależały od charakteru konkretnej grupy. W przypadku dzieci młodszych priorytetowe okażą się kwestie związane z zachowaniem podczas zajęć i przerw, dla gimnazjalistów i licealistów na pewno ważniejsze będą  kwestie dobrych relacji w grupie, uczniowskich praw, sposobów rozwiązywania konfliktów itd.  Można wyznaczyć następujące obszary:

•  stosunek do obowiązków szkolnych

• relacje: uczniowie-wychowawca- nauczyciele

• rozwiązywanie konfliktów

•  integracja grupy

 

• Kontrakt a regulaminy

 

      W kontrakcie nie ujmujemy tych zagadnień, które są już  uregulowane przez  statut czy regulaminy. Jeśli zatem w statucie jest mowa o zakazie korzystania z telefonów, nie wprowadzamy własnych klasowych zasad, możemy jedynie zastanowić się, jak będziemy reagować jako grupa, gdy regulamin będzie łamany. W kontrakcie lepiej skupić się na relacjach interpersonalnych  (np. jakie konkretne działania podejmiemy, gdy w klasie zaistnieje konflikt, co zrobimy, gdy ktoś nie będzie radził sobie z nauką, jak będziemy reagowac na przemoc itp.) niż na ogólnikach.

 

• Jak się do tego zabrać?

 

        Kolejne punkty kontraktu to efekt negocjacji wychowawcy i zespołu. Wykluczone jest, aby wychowawca podawał gotową wersję kontraktu do zatwierdzenia. Wychowawca ma wspierać  i ewentualnie przypominać o zapisach statutu lub regulaminów, ale nie narzucać gotowe rozwiązania. Jeśli kontrakt powstaje w nowej grupie, podczas jednej z pierwszych lekcji wychowawczych powinniśmy razem z uczniami  zastanowić się, czego oczekujemy, żeby w klasie wszystkim żyło się dobrze   i sformułować w tym zakresie oczekiwania uczniów i wychowawcy. Właśnie- także wychowawca jest tu partnerem, nie obawiajmy się, że będzie to wyłącznie uczniowski koncert życzeń. Śmiało zatem mowmy o tym, jak my postrzegamy dobrze funkcjonująca grupę. Jeśli zespół  już istnieje, warto przyjrzeć się mocnym i słabym stronom klasy i na tej podstawie sformułować wnioski- co warto kontynuować a jakie działania podjąć, żeby poprawić to, co się nie udaje. Jeśli np. w klasie pojawił się problem wykluczenia, trzeba się zastanowić, co możemy jako grupa zrobić, by takich sytuacji unikać w przyszłości. Uczniowie mogą np. sformułować oczekiwanie, że dla lepszej integracji chcą częściej organizować wycieczki klasowe. Wychowawca z kolei może np. oczekiwać, że  w klasie o zróżnicowanym poziomie  zdolniejsi uczniowie będą pomagać  w nauce tym, którzy mają problemy albo, że wszelkie konflikty będą rozwiązywane wspólnie  z wychowawcą a nie na własną rękę.

Podczas pracy nad kontraktem zapewne warto zastosować pracę w grupach- małe grupy wymyślają i zapisują na kartkach zachowania, które według nich ułatwiają pracę w klasie, i te, które ja utrudniają. Zapisują własne propozycje  zasad wzajemnego  traktowania się.

Kolejny etap to praca na forum- propozycje zostają spisane na tablicy albo dużym arkuszu. W trakcie dyskusji wychowawca i uczniowie wybierają  najważniejsze zasady. Zapisujemy je i wieszamy  w widocznym miejscu. Małe dzieci na pewno chętnie ozdobią je rysunkami.

 

• Jak powinien być sformułowany kontrakt?

 

      Przede wszystkim powinien zawierać tylko kilka najważniejszych dla grupy  punktów. Zbyt „przegadany” będzie nieskuteczny. Język kontraktu powinien być możliwie prosty, bliski grupie. Nie tyle ważne jest jak kontrakt będzie brzmiał, ile to , czy jest jasny

i zrozumiały dla uczniów. Zdecydowanie inaczej będą formułowały swoje punkty pierwszaki z podstawówki a inaczej licealiści.

W kontrakcie unikamy słownictwa negacji i zakazów. Np.  zamiast pisać: „ nie atakujemy innych za odmienne poglądy” lepiej zapisać

„ szanujemy prawo innych osób do odmiennego zdania”. Kontrakt powinien zostać zaakceptowany i podpisany przez wychowawcę

i wszystkich uczniów oraz przedstawiony rodzicom podczas zebrania.

 

• Kontrakt powinien żyć.

 

     Nie wystarczy spisać kontraktu i wywiesić go na gazetce. Należy się do niego często odwoływać. Kontrakt spisywany jest przez uczniów i wychowawcę, ale dotyczy także innych nauczycieli pracujących z klasą. Jeśli np. uczniowie sformułują oczekiwanie „ mamy prawo prosić  o dodatkowe wyjaśnienia, gdy czegoś nie rozumiemy”, powinno ono obowiązywać na wszystkich przedmiotach.Kontrakt nie jest formułowany raz na zawsze. Poprawki są wręcz wskazane. Jeśli zauważymy, że czegoś w nim brakuje lub, że nie jest skuteczny,  trzeba go modyfikować. Koniec półrocza i roku szkolnego powinien być okazją do zastanowienia się, na ile grupie udało się stosować do ustalonych reguł a co i dlaczego się nie sprawdziło.

 

• Kilka ważnych zasad:

 

• Zanim uczniowie spiszą klasowy kontrakt, muszą zostać zapoznani ze statutem i obowiązującymi w szkole regulaminami,  kontrakt musi być z nimi w zgodzie,

• tworzenie kontraktu warto poprzedzić analizą tego, co już się działo w klasie- co nam się udawało (dlaczego?), a co nie (dlaczego?),

• w tworzeniu kontraktu muszą brać udział wszyscy uczniowie, nie wolno powierzyć tego klasowym liderom, 

• nie ma gotowego wzorca kontraktu. Każda grupa jest inna i inne rzeczy są ważne dla jej prawidłowego funkcjonowania,

• przy tworzeniu kontraktu zadajemy sobie dwa kluczowe pytania: czego jako grupa oczekujemy  i jakich zachowań nie akceptujemy.

 

 

 

 

J.J.